Wetenschappelijk onderzoek naar de sensitiviteit en specificiteit van KNF-onderzoek bij bewegingsstoornissen wordt bemoeilijkt doordat vaak een gouden standaard ontbreekt (Buijink, 2012; van der Stouwe, 2016). Desondanks kunnen gevalideerde neurofysiologische testen diagnostisch zijn bij versterkt fysiologische tremor, orthostatische tremor, functionele tremor en myoclonus (Schwingenschuh, 2016; Zutt, 2018; Deuschl, 2022).
Bij andere vormen van tremor en andere hyperkinetische bewegingsstoornissen kan het KNF-onderzoek worden gebruikt voor het analyseren en kwantificeren van karakteristieken die in de spreekkamer visueel lastig vast te stellen zijn. In deze gevallen biedt het positieve ondersteuning voor een bepaalde aandoening of maakt een aandoening juist minder waarschijnlijk. Dit draagt bij aan zorgvuldige fenotypering en bij het nemen van beslissingen ten aanzien van verdere diagnostiek en behandeling.
Het KNF-onderzoek bij bewegingsstoornissen moet worden gezien als een verlengstuk van het neurologisch onderzoek in de spreekkamer (Deuschl, 2022). Het is daarom belangrijk om dezelfde terminologie en definities te hanteren als die worden toegepast in de klinische praktijk. In Tabel 1 wordt een overzicht gegeven van de meest gangbare definities van de verschillende bewegingsstoornissen.
Tabel 1. Definities bewegingsstoornissen
Bewegingsstoornis
Definitie
Tremor
Onwillekeurige, ritmische, oscillerende beweging van een lichaamsdeel (Bhatia, 2018).
Myoclonus
Korte, onwillekeurige, irregulaire spierschokken die worden veroorzaakt door spiercontractie (positieve myoclonus) of verlies van spiertonus (negatieve myoclonus) (Zutt, 2015).
Minipolymyoclonus/
Polyminimyoclonus
Intermitterende, niet-ritmische bewegingen van de handen, meestal van meerdere vingers, met “amplitudes die net voldoende zijn voor zichtbare en voelbare bewegingen van de gewrichten.” (Ganguly, 1970)
Functionele bewegingsstoornis
Onwillekeurige bewegingen die worden gekenmerkt door afleidbaarheid en interne inconsistenties en die niet congruent zijn met bekende neurologische aandoeningen (Edwards & Bhatia, 2012).
Dystonie
Aanhoudende of intermitterende spiercontracties die leiden tot afwijkende, vaak repetitieve bewegingen en/of tot een afwijkende stand. De bewegingen verlopen meestal volgens een vast patroon, zijn vaak draaiend of wringend en kunnen tremoreus zijn (Albanese, 2013).
Chorea
Overmatige onwillekeurige bewegingen, die continu en chaotisch zijn (geen vast patroon). De bewegingen zijn meestal niet te onderdrukken en geven de indruk van algehele rusteloosheid (Donaldson, 2012).
Tics
Plotselinge, snelle, terugkerende, niet-ritmische bewegingen of vocalisaties (American Psychiatric Association, 2013).
Parkinsonisme
Bradykinesie met rigiditeit, rusttremor en/of gestoorde houdingsreflexen (Kalia, 2015).
Ataxie
Ongecoördineerde bewegingen in één of meer van deze domeinen: (1) staan en lopen, (2) kinetische ataxie, (3) oogbewegingen, (4) cerebellaire dysarthrie (Kandel, 2000).
Stereotypieën
Doelloze, repeterende bewegingspatronen of vocalisaties die steeds in dezelfde vorm terugkeren gedurende seconden tot minuten, zoals wapperen met de handen. Stereotypieën treden meestal op bij opwinding, stress of vermoeidheid en zijn vaak afleidbaar (Edwards, Lang et al., 2012).
Voor tremor is er in 2018 een consensus classificatie opgesteld. Hierin is ook de naamgeving opgenomen voor de condities waarin de tremor optreedt (Figuur 1) (Bhatia, 2018).
Figuur 1. Condities waarin tremor kan optreden (Bhatia, 2018)
De beslisboom weergegeven in Figuur 2 kan dienen als hulpmiddel bij het aanvragen van KNF-onderzoek bij bewegingsstoornissen.
Figuur 2. Beslisboom wanneer welke meting aan te vragen
In Tabel 2 staat een overzicht van de verschillende metingen en analyses die kunnen worden toegepast ter nadere evaluatie van trillen en schokken van de ledematen.
Tabel 2. Overzicht registratie methodes
Meting
Apparaat
Video
Accelero-meter
Voordelen
Nadelen
EMG*
EMG
-
Niet gebruikelijk
- snel
- beperkte meting
- weinig analyse mogelijkheden
EEG
+
- meerdere spieren simultaan
- offline beoordeling, verschillende instellingen
- video beschikbaar
- kwantitatieve analyse mogelijk
- specifieke opstelling nodig
- meer arbeidsintensief
EMG + EEG
- ook analyse corticale koppeling
- conform EMG-EEG
-geavanceerde analysetechniek